سال 94 سومین سال پیاپی رکود در بازار مسکن رقم خورد. در این سال هر چند برنامههایی مانند افزایش تسهیلات خرید یا پرداخت وام برای نوسازی بافتهای فرسوده اجرا شد اما شرایط اقتصادی به گونهای بود که این شرایط نتوانست بازار مسکن را از رکود خارج کند. اما به اعتقاد کارشناسان با افزایش تسهیلات خرید مسکن و آثار اجرای برجام در سال 95 امید به رشد اقتصادی رو به افزایش است که تأثیر مثبت و مستقیم بر رونق بازار مسکن خواهد داشت.
دولت یازدهم برنامههایی را با هدف رونق بازار مسکن در دستور کار قرار داده است که یکی از این برنامهها اعطای تسهیلات به زوجهای جوان تا سقف 160 میلیون تومان و تسهیلات به سایرین تا سقف80 میلیون تومان از جمله این برنامهها است. پیش از این تسهیلات مسکن بخش اندکی از قیمت خانه را پوشش میداد و در بهترین موقعیت این سهم به حدود 25 درصد میرسید اما این رقم در حال حاضر در شهرهای کوچک به حدود 80 درصد قیمت یک واحد مسکونی و در تهران و شهرهای بزرگ به حدود 50 درصد رسیده است. در اردیبهشتماه امسال بود که خبر از وام 80 میلیون تومانی مسکن برای خانه اولیها به گوش رسید و از آن زمان به بعد صحبتهای زیادی در رابطه با افزایش وام مسکن شد تا رقم این وام به حدی برسد که بتواند درصد زیادی از مبلغ کل خانه مورد نظر را تشکیل دهد. تا اینکه بار دیگر شورای پول و اعتبار این میزان را افزایش داد و مبلغ آن در چند روز گذشته 160 میلیون تومان اعلام شد؛ البته واضح است که این وام تأثیرات خود را در سال آینده نشان خواهد داد، اما به طور کلی این موضوع از اتفاقات مهم در بخش مسکن سال 94 به شمار میرود. از عوامل مهم دیگر تأثیرگذار بر بازار مسکن در ماههای اخیر اجرای برجام، کاهش قیمت نفت و کاهش نرخ سود بانکی بود.
اجرای برجام و وضعیت مسکن
البته اجرای برجام هنوز بر اقتصاد آثار خود را نشان نداده است. به اعتقاد کارشناسان با رونق تدریجی اقتصاد به خاطر ورود سرمایههای جدید به کشور، رشد اقتصادی اتفاق میافتد و در نتیجه وضعیت اقتصادی بهتر میشود و بازارها رونق پیدا میکند. هم اکنون امید زیادی وجود دارد که بازار مسکن که یکی از مهمترین بازارها و در عین حال ضعیفترین بازارهای موجود بعد از لغو تحریمها به شمار می رود، رونق پیدا کند.
فردین یزدانی، کارشناس بازار مسکن در گفتوگو با «ایران جیب» گفت: با اجرای برجام بخشی از پولهای بلوکه شده آزاد میشود، همچنین صادرات نفت افزایش پیدا میکند که این اتفاقات باعث میشود رشد اقتصادی سرعت بیشتری پیدا کند که این افزایش با تأخیری یک ساله تأثیرات خود را بر بازار مسکن بگذارد. بسیاری از آمارها نشان میدهد که در ماههای پایانی سال 94 بازار مسکن کمی رونق یافته و میزان معاملات افزایش پیدا کرده است.
به گفته یزدانی در سال 94 رکود مسکن ادامه داشت که مهمترین علت آن بلاتکلیفی کل اقتصاد و پایین آمدن بازده سرمایهگذاری بخصوص در بخش مسکن بود. از طرفی توان اقتصادی خانوار همچنان برای خرید خانه پایین بود.
وی افزود: با اجرای رفع تحریمها و تأثیر آن بر رشد اقتصادی، تقاضای مصرفی مسکن افزایش مییابد. وی گفت: اجرای برجام راه را برای انجام مبادلات اقتصادی با خارج باز کرده که این موضوع باعث میشود درصد بیشتری از سرمایهها به آن سمت برود و شاید سرمایهگذاری در بخش مسکن آنچنان افزایشی نداشته باشد اما برنامه افزایش تسهیلات خرید میتواند تا حدودی این کمبود را جبران کند.
وام مسکن و رونق بازار
یزدانی خاطرنشان کرد: پرداخت وام به رونق تقاضای مصرفی کمک میکند و پیشبینی میشود در سال 95 رونق ملایمی در حجم معاملات و تولید رخ دهد که این رونق ملایم رشد قیمت را نیز ملایم میکند و انتظار نداریم با افزایش تقاضا قیمت مسکن نیز جهش پیدا کند.
یزدانی تأکید کرد که با رونق معاملات و ساخت و ساز در سال آینده رونق در بازار مسکن به وجود میآید اما این رونق به آن معنی نیست که نیازهای اجتماعی جامعه کاملاً رفع شود بلکه این نیازها بهتدریج و تا 2 سال آینده مرتفع خواهد شد.
عامل مهم دیگر تأثیرگذار بر بازار مسکن کاهش نرخ سود بانکی است. نرخ سود بانکی از عواملی است که با رونق بخش مسکن رابطه معکوس دارد، به این صورت که با کاهش نرخ سود بانکها، به دلیل آنکه بازارهای دیگر از جمله مسکن جذابیت بیشتری پیدا میکنند، بخش زیادی از سرمایهها به سمت بازار مسکن میرود و در نتیجه سبب رونق در بازار و همچنین افزایش قیمت مسکن میشود، در سال 94 نیز شورای پول و اعتبار نرخ سود سپردههای یکساله را به 18 درصد کاهش داد؛ نرخ سودی که بالا بودن آن براساس گفته برخی از کارشناسان، یکی از مهمترین عاملهای ایجاد رکود در بازار مسکن به شمار میرود؛ اما این کاهش نیز نتوانست تأثیر چندانی در بازار مسکن ایجاد کند.
کاهش قیمت نفت و تأثیر آن بربازار مسکن
یکی از اتفاقاتی که بر اساس نظر بسیاری از کارشناسان مهمترین عامل تأثیرگذار خارجی بر بازار مسکن به شمار میرود و تأثیر منفی در این بازار ایجاد میکند، کاهش قیمت نفت است که متأسفانه در سال 94 با این موضوع رو به رو شدیم، از آنجایی که درآمد اصلی کشور ما را صادرات نفت تشکیل میدهد، بنابراین پایین آمدن قیمت نفت سبب آن میشود که از درآمدهای کشور کم شود، در نتیجه ارزش پول ما پایین و نرخ دلار افزایش مییابد و این موضوع در تمامی بازارها اثر منفی میگذارد که بازار مسکن هم یکی از این بازارهاست.
به اعتقاد یزدانی اثر گذارترین مؤلفه بر بازار مسکن اجرای برجام و افزایش سرمایهگذاری است. چون بسیاری از برنامههای دولت برای بخش مسکن به علت کمبود منابع بر زمین مانده است. برجام و رفع تحریمها میتواند دست دولت را برای برنامههای مورد نظر مانند ساخت مسکن برای کم درآمدها را اجرایی کند. وی گفت: تأمین مسکن نیازمندان در حال حاضر از اولویتهای مهم در بخش مسکن است که با تأمین منابع دولت میتواند اجرای آن را تسریع ببخشد و برای ساخت این نوع مسکن هدفگذاری کند.